Norveç Uluslararası Kalkınma Bakanı Anne Bethe Tvinnereim, dünyanın önümüzdeki 10 yıl içinde plastik atık miktarıyla baş edemeyeceğini, bu nedenle ülkelerin plastik üretimini sınırlaması gerektiğini vurguladı. Tvinnereim, bu hafta Güney Kore'nin Busan kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler plastik kirliliğinin azaltılmasına yönelik müzakereler öncesinde yaptığı açıklamada, plastik üreten ülkelerle diğer ülkeler arasında ciddi görüş ayrılıklarının bulunduğunu vurguladı.
Norveç ve Ruanda'nın başını çektiği 60'tan fazla ülkeyi temsil eden ve “Yüksek Hedefler Koalisyonu” olarak adlandırılan Tvinnereim, plastik kirliliğiyle mücadelenin üretim aşamasından başlayarak plastiğin tüm yaşam döngüsünü kapsaması gerektiğini savunuyor. Ancak petrol üreticisi ülkelerin güçlü muhalefeti nedeniyle “mükemmel bir anlaşmanın” bu aşamada mümkün olmayacağını söyledi.
Sağlık ve çevre krizine ilişkin yeni keşifler
Son araştırmalar, insan plasentasında, arterlerinde ve testislerinde kalp krizi, felç ve diğer sağlık sorunlarıyla bağlantılı olabilecek mikroplastiklerin bulunduğunu ortaya çıkardı. Bu durum plastiğin insan sağlığına, biyoçeşitliliğe ve iklime yönelik tehditlerini bir kez daha gündeme getirdi.
Tvinnereim, ülkeleri cesur adımlar atmaya çağırarak, “Dünyanın liderliğe ve iyi haberlere her zamankinden daha fazla ihtiyacı var” dedi.
Üretim kesintileri konusundaki anlaşmazlıklar
İki yıl önce 175 ülke, plastiğin tüm yaşam döngüsünü ele alan yasal bir anlaşma üzerinde müzakerelere başlama konusunda anlaşmıştı. Ancak 712 milyar dolarlık plastik sektörünün büyüklüğünün küçültülüp küçültülmeyeceği konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle süreçte ilerleme sağlanamıyor.
“Üretimi azaltmadan başarı mümkün değil”
Tvinnereim, yalnızca geri dönüşüm ve atık yönetimini artırmanın yeterli olmadığını, plastik üretimi ve tüketimi azaltılmadığı takdirde plastik hacminin on yıl içinde karşılanamayacağını söyledi. Uzmanlar, 2060 yılına kadar plastik kullanımının üç katına çıkacağını ve plastik atıkların yarısının çöp depolama alanlarına atılacağını öngörüyor.
Tek kullanımlık plastikler ve zararlı kimyasallar hedefte
Bazı tek kullanımlık plastiklerin aşamalı olarak kullanımdan kaldırılması ve plastiklerdeki (özellikle gıda ambalajlarında ve çocuk oyuncaklarında) zararlı kimyasalların yasaklanması konusunda küresel bir fikir birliğine varılabileceği iddia ediliyor. Ancak Suudi Arabistan, Rusya ve İran gibi fosil yakıt üreten ülkeler üretim kesintilerini reddediyor ve atık yönetimine odaklanılması gerektiğini savunuyor.
ABD ve Çin'in rolü belirleyici olabilir
Plastik üretiminde dünya liderlerinden biri olan ABD, son dönemde üretim kısıtlamalarına destek verebileceğini belirtti. Ancak Donald Trump'ın 2025'in başında yeniden başkanlık koltuğuna oturma ihtimali, bu politikaların uygulanabilirliği konusunda soru işaretlerini gündeme getiriyor.
Uzmanlar, Çin liderliğinin müzakerelerde kilit rol oynayabileceğini belirterek şunları söyledi: “Çin harekete geçerse etkili bir anlaşmaya varma şansımız artacaktır. Ancak aksi takdirde bu süreç oldukça zor olacak” dedi.
Plastik kirliliğiyle mücadelede hayati önem taşıyan BM görüşmeleri 1 Aralık'ta sonuçlanacak. Ülkeler arasındaki bölünmeye rağmen Tvinnereim, sürecin başarılı bir şekilde sonuçlanabileceğine dair iyimserliğini dile getirerek, “Kendime güveniyorum ve ilerleme kaydedeceğimize inanıyorum.”
